Metafysica - master 

Elke student wordt verwacht tijdens het college een tekst te presenteren. Alle teksten worden door iedereen voorbereid. Tijdens het college wordt iemand aangewezen om de tekst te presenteren. Vervolgens wordt een slotpaper verwacht van ongeveer 5000 woorden.

Elk college zal bestaan uit een hoorcollege deel (2 x 45 min) en een werkcollege deel (2 x 45 min) waarin we intensief zullen ingaan op de primaire literatuur.

De doelstelling van dit college is, materieel, kennis te geven van de metafysica-opvattingen en de metafysicakritiek van de hermeneutiek. Inhoudelijk, formeel, proberen we, in een discussie met de hermeneutiek als leer van de geesteswetenschappen, een begrip van metafysica over te dragen, dat niet steunt op pretenties van wetenschappelijke 'Letztbegründung, maar wetenschappelijk is in de zin van een 'grenswetenschappelijke'  verkenning van de totaliteit van alle werkelijkheid.  In die grenswetenschappelijkheid onderscheidt metafysica zichzelf van wetenschap, van 'Weltanschauung', religie en kunst. 

Toch nog metafysica. De hermeneutiek van Dilthey begrijpt zichzelf  als een theorie van de geesteswetenschappen die voortkomt uit het verval van metafysica als wetenschap ten gunste van de moderne wetenschappen. Voor die geesteswetenschappen en de daaruit voortvloeiden hermeneutiek is metafysica de uitdrukking van een ‘Weltanschauung’. We bekijken allereerst het nieuwe dat Dilthey gebracht heeft met zijn theorie van de geesteswetenschappen, zijn 'niet-idealistische' geschiedenis- en mensopvatting. Vervolgens bekijken we zijn plaatsing van de metafysica tegenover wetenschap, kunst en religie. Vandaaruit kunnen we een lijn trekken naar Heidegger en Gadamer. We bekijken bij Heidegger de Diltheyaanse vooronderstelling van zijn afscheid van de metafysica gekoppeld aan de vraag of zijn afscheid van de metafysica werkelijk een afscheid is of niet veeleer een hernieuwde metafysica. Bij Gadamer bewerkt de geesteswetenschappelijke, hermeneutiek een interpretatie van de metafysica als ‘de Europese traditie’ waaruit, ten goede of ten slechte, de moderne wetenschappelijke cultuur van Europa is voortgekomen. Hoe verhoudt zich metafysica nu tot een wetenschappelijke cultuur? Ondanks zijn  kritiek op de metafysica stelt Gadamer, met Hegel, dat een cultuur zonder metafysica is als een tempel zonder Allerheiligste. Waarom hebben we dan toch metafysica nodig, waarvoor zeker niet, en hoe kan deze metafysica dan nog 'wetenschappelijk' zijn?        

Als basisboek gebruiken we:

• Wilhelm Dilthey, De onmogelijkheid van de metafysica, vertaling en annotatie Gerrit Steunebrink en Koenraad Verrycken, Damon, Budel 2010. Daarnaast zullen we andere teksten van Dilthey,  en relevante teksten van Heidegger, eventueel Max Scheler en Gadamer bespreken. Die teksten zullen aan het begin van het college bekend gemaakt worden. 

M. Heidegger, Sein und Zeit.

• J. Derrida, Apories.
• J. Derrida, Donner la mort.
• J. Derrida, Béliers.
• E. Levinas, Dieu, la mort et le temps.
• E. Levinas, Humanisme de l’autre homme.
• G. Agamben, Language and Death.
• G. Agamben, Remnants of Auschwitz.